大家都知道，泰语中的“เหี้ย”是一个不折不扣的“负面”词汇，各种不友好场合经常能听到这个词，但是你了解它背后的来龙去脉吗？明明是动物的名称，怎么就被用来骂人了呢？今天，我们就来从头到尾了解一下这个词，感受一下语言在社会演变中的一些趣事。

文章带读：
（音频-可在沪江泰语公众号上收听）
朗读：（泰）ฟ้าใส

“เหี้ย” เป็นสัตว์ที่คนไทยนำมาใช้เป็นคำด่าหรือสบถ ปฐมเหตุมาจากพฤติกรรมขี้ขโมยของเหี้ย (ดังจะกล่าวต่อไป) จนต่อมาพัฒนากลายเป็นคำที่มีความหมายไม่ดีอยู่ในตัว คำว่าเหี้ยจึงกลายเป็นคำอัปมงคล จึงมักให้เรียกว่า “ตัวเงินตัวทอง” เพื่อแก้เคล็ด เช่นเดียวกับให้เรียก “แร้ง” ว่า “พญาหงษ์ทอง”
“巨蜥เหี้ย”是一种被泰国人经常用作辱骂词汇的动物，最初是因为这种动物爱偷东西，后来逐渐演变成一个贬义强烈的词汇，“เหี้ย”于是就成了一个含义不吉利的词语，而且在称呼这种动 物的时候会用“金身银身ตัวเงินตัวทอง”来避免贬义，这和大家把“秃鹫แร้ง”称为“金天鹅王พญาหงษ์ทอง”是一个道理。

คนรังเกียจเหี้ยมาแต่เมื่อใดไม่ทราบได้ แต่น่าจะนานหลายร้อยปีมาแล้ว ดังมีสำนวน “เกลียดตัวกินไข่ เกลียดปลาไหลกินน้ำแกง” เกลียดตัว หมายถึง คนเกลียดเหี้ย, กินไข่ หมายถึง คนกินไข่เหี้ย คนเกลียดเหี้ยแต่ก็ลักไข่เหี้ยมากินนั่นเอง ในสังคมไทยสมัยก่อนกินไข่เหี้ยกันเป็นปกติ
人们从什么时候开始讨厌巨蜥的不得而知，但应该已经有好几百年了，所以才会有“讨厌巨蜥的人但吃它的蛋，讨厌鳝鱼的人但喝它做的汤”（ps：这个谚语的意思是讨厌某些人但却想从他们身上获取利益），“เกลียดตัว”在这里就是“讨厌巨蜥的人”，“กินไข่”的意思是吃巨蜥的蛋，虽然讨厌巨蜥但是却偷它的蛋来吃，在以前的泰国社会吃巨蜥的蛋是很 常见的事情。

ในอดีตจะถือคติว่าเหี้ยเป็นสัตว์อุบาทว์ หากเหี้ยเข้าบ้าน หมายถึง ความวิบัติฉิบหายที่จะมาถึง ในหนังสือ อักขราภิธานศรับท์ ที่หมอบรัดเลย์ (Dan Beach Bradley) เป็นผู้รวบรวมและจัดพิมพ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2416 ได้บัญญัติคำว่า “เหี้ยขึ้นเรือน” ไว้ โดยอธิบายว่า “คือเหี้ยมันมาขึ้นเรือน, เขาถือว่าจะถึงความฉิบหายแห่งทรัพย์นั้น.”
从前，人们把巨蜥当作 是不吉利的动物，如果巨蜥进到家中，就说明厄运会到来，在Dan Beach Bradley的一本书中提到，“巨蜥进家เหี้ยขึ้นเรือน”的意思是巨蜥进到人的家中，认为会让自己的财富散尽。

ในคัมภีร์อภิโพไธยุบาทว์ระบุว่าเหี้ยขึ้นเรือนนับเป็นอุบาทว์อย่างหนึ่ง (โดยนอกจากเหี้ยแล้ว ยังมี แร้ง, งู, ตะกวด, นกเค้า, นกยาง, หมาจิ้งจอก, ผึ้ง, เต่าขวานฟ้า, และสัตว์ป่าทั้งปวง) ถ้าเข้าทางทิศตะวันออก ทรัพย์สินและบุตรจะฉิบหาย, ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ไฟจะไหม้เรือน, ทิศใต้ ตัวจะตาย หรือเจ็บปางตาย, ทิศตะวันตกเฉียงใต้ โจรจะลัก, ทิศตะวันตก จะได้ลาภ ถ้าเป็นชายจะได้ภรรยา ถ้าเป็นหญิงจะได้สามีอันพึงใจ, ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ จะจำเริญสุข, ทิศเหนือ จะได้ลาภ และทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ท้าวพระยาจะยกย่องและบูชา
在经书中也提到，巨蜥进家中是一件不吉利的事情（除了巨蜥之外，还有秃鹫、蛇、孟加拉巨蜥、猫头鹰、鹭、狐狸、蜜蜂、乌龟及所有野生动物），如果是从东面进来的，钱财会散尽，子孙会丢 掉性命，如果是从东南方向进来的，房子会着火，如果是从南边进来的，会生病或者丧命，从西南进来的会被偷盗，从西面进来的会有好运，男人会娶到媳妇，女人会有满意的丈夫，从西北进来的会幸福，从北面进来的会有好运，从东北进来的会被国王器重。

อย่างไรก็ตาม คัมภีร์ดังกล่าวระบุวิธีแก้เอาไว้ว่า หากเหี้ยขึ้นเรือน ให้บูชาด้วยเหล้า, ข้าว และธูปเทียน ก็จะได้ลาภอันพึงพอใจ
但是这本经书也给出了解决的 办法，如果巨蜥进到家中，要用酒、米饭和香烛祭拜，就可以获得好运了。

เหี้ยถูกนำมาใช้เป็นคำด่าตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4-5 เป็นอย่างน้อย ในวชิรญาณวิเศษ เล่ม 7/9 แผ่นที่ 1-51 ตุลาคม ร.ศ. 110 – ตุลาคม ร.ศ. 111 ตรงกับสมัยรัชกาลที่ 5 ให้ข้อมูลเกี่ยวกับคำด่าว่าเหี้ย สรุปได้ดังนี้
“เหี้ย”至少是在拉玛四世到五世时期成为骂人的词汇的，在当时曼谷王朝五世王的报纸《Wachirayanwiset》曼谷王朝历110-111年10月7/9册1-51版中提到了用“เหี้ย”作为辱骂词汇的内 容

– เหี้ย เป็นกิริยา หมายถึงการทำหน้าไม่ปกติ เพราะความกระดากประกอบกับความจนใจ แก้ไขไปไม่รอด ทำท่าแหะ ๆ อยู่เช่นนั้นก็เรียกว่า เหี้ย
-เหี้ย 动词，意 思是表情不自然，出于尴尬或没有办法，事情无法解决，只能表现出尴尬的样子，这样叫做เหี้ย

– เหี้ย ใช้เรียกผู้ที่ทำให้ที่พักอาศัยสิ้นทรัพย์ไปฉิบหายไป เมื่อคนบางคนจะกล่าวโทษหรือด่าทอ ก็มักกล่าวว่า เหี้ย
-เหี้ย 用来称呼那些导致 钱财损失的人，在怪罪或辱骂这些人的时候，就叫做เหี้ย

– เหี้ย เป็นคำเปรียบเอาไว้เรียกชื่อคนร้ายคนชั่ว ดังคำว่า “อ้ายเหี้ย” เพราะเชื่อกันว่า เหี้ยเป็นสัตว์อุบาทว์อย่างหนึ่ง ถ้าเข้าบ้านเรือนใครก็เป็นอุบาทว์จัญไร
-เหี้ย 用来比喻坏人，比 如“อ้ายเหี้ย”，大家相信巨蜥是一种不吉祥的动物，如果进到家中，家里的人就会不吉利

– เหี้ย ใช้เป็นคำด่า เมื่อสัตว์ประเภทใดเข้าบ้านแล้วทำเรื่องฉิบหาย ก็เรียกว่า เหี้ย
-เหี้ย 用作骂人的 词汇，当某种动物进到家中导致损失，就叫做เหี้ย

เมื่อประมวลข้อมูลจากวชิรญาณวิเศษก็ทำให้เห็นว่าคนในสมัยรัชกาลที่ 5 มีความเชื่อว่าเหี้ยเป็นสัตว์อุบาทว์จัญไร เข้าบ้านไหนก็ฉิบหายบ้านนั้น แล้วเหตุใดเหี้ยจึงเข้าบ้านคน?
当梳理过这些材 料就会发现，拉玛五世时期的人认为巨蜥是不吉利的动物，进到家中就会带来灾难，那巨蜥为什么会进人的家中呢？

ต้องทำความเข้าใจธรรมชาติของเหี้ยเสียก่อน เหี้ยเป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่ในระบบนิเวศน์เช่นเดียวกับคน คือตามแหล่งน้ำทั่วไป ไม่ว่าจะเป็น แม่น้ำ ลำคลอง บึง ร่องสวน แม้กระทั่งป่าชายเลนที่ติดทะเล คนสมัยก่อนอาศัยอยู่ตามเรือนแพ และสัญจรทางน้ำเป็นหลัก มิได้นิยมทางบกเช่นปัจจุบัน ส่วนแหล่งหากินของเหี้ยก็อยู่ใกล้ที่อยู่อาศัยของคน และอาหารของเหี้ยก็เป็นอาหารชนิดเดียวกับที่คนกิน เช่น เป็ด ไก่ และสัตว์น้ำนานาชนิด ฉะนั้น เหี้ยกับคนจึงมีความใกล้ชิดกันมากระดับหนึ่ง และก็เป็นสาเหตุที่เหี้ยมักจะชอบเข้าบ้านคนเสมอ
必须先要了解一下巨蜥的习惯，巨蜥和人生活在同一环境中，那就是靠近水源的地方，不管是河流、运河、湖泊、水渠等等，就连靠海的红树林中也有。以前的人们住在水上木屋，以走水路为主，并不像现在依赖陆路，巨蜥的食物来源和人居住的地方很近，巨蜥的食物也和人类很类似，比如鸭、鸡和各种水生生物。因此，巨蜥和人的生活非常接近，这也是导致巨 蜥经常会进到人家中的原因。

แต่ที่เหี้ยกลายเป็นสิ่งอุบาทว์ อัปมงคล ไม่เป็นที่น่าอภิรมย์ของคน ก็พิจารณาได้จากพฤติกรรมของเหี้ย กล่าวคือ เหี้ยมีพฤติกรรมการกินอันเป็นที่รังเกียจสำหรับคน คือ หนึ่ง นิสัยขี้ขโมย เหี้ยชอบลักของชาวบ้านไปกิน ไม่ว่าจะเป็น เป็ด ไก่ ของสด ๆ คาว ๆ และสอง คือ เหี้ยชอบกินของเน่าเหม็น รวมถึงซากสัตว์ นอกจากนี้ เหี้ยมีพฤติกรรมอยู่อาศัยตามพงไม้ ที่รกชื้น แฉะ และเต็มไปด้วยโคลนตม เหี้ยจึงเป็นสัตว์ที่ไม่ค่อยสะอาดในสายตาของคน
但是，巨蜥之所以会 变成不吉利的动物，需要考虑到它的习性，首先，巨蜥爱偷东西，总喜欢偷人们家中的东西去吃，包括鸭、鸡和其他的新鲜肉类，第二，巨蜥喜欢吃腐臭的东西，包括动物的尸体，另外，巨蜥习惯隐藏在潮湿和充满淤泥的草木中，所以在人的眼中巨蜥非常脏。

แต่หากเหี้ยเข้าบ้านใคร นั่นย่อมเป็นสัญญาณเตือนจากเหี้ย เพราะนั่นหมายความว่าบ้านหลังนั้นอาจจะเริ่มสกปรก รกรุงรัง จนเหี้ยไปเดินเพ่นพ่าน คิดว่าเป็นแหล่งหากิน หรือแหล่งอาศัยของมันก็เป็นได้ คนสมัยก่อนที่ถือคติว่าเหี้ยเข้าบ้านต้องทำบุญล้างซวย หรือประกอบพิธีกรรมแก้เคล็ดอะไรก็ตามแต่ ในทางหนึ่งก็เป็นกุศโลบายเพื่อให้เจ้าของบ้านเจ้าของเรือนรีบปัดกวาดทำความสะอาดบ้านเสียใหม่
如果巨蜥进到谁家，那 就是在提醒这家的主人，家中可能变脏了，才会导致巨蜥进到家中，它们认为可以在这里找到吃的或者可以在这里栖息，以前的人们认为巨蜥进家了要做功德驱邪，也是从另一方面迫使家中的人清理卫生。

เหี้ยเข้าบ้าน อาจไม่ใช่เรื่องของดวงชะตาหรือผีสางเทวดาทายทัก แจ้งเตือนถึงความฉิบหายที่จะมาเยือน แต่อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกว่า บ้านของท่านกำลังสกปรกเต็มที
巨蜥进到家中可能 并不是一件和运气或者鬼神相关的事，也不是厄运将至的象征，而是表明了某些人的家中肮脏非常脏乱。

เห็นได้ว่าคำว่า “เหี้ย” ในอดีตจะใช้ด่ากันในทางเสียหาย หรือสบถในเชิงลบ เพราะคติความเชื่อเรื่องเหี้ยฝังรากอยู่ในสังคม จนเมื่อสังคมวิวัฒน์ บ้านเมืองพัฒนา คติความเชื่อเช่นนั้นคลายตัวลง ขณะที่เหี้ยเองก็เริ่มลดน้อยลง ถิ่นที่อยู่อาศัยถูกรุกล้ำ จึงไม่พบเห็นเหี้ยโดยง่ายเหมือนสมัยก่อน คำว่า “เหี้ย” จึงถูกนำมาใช้ในหลากหลายบริบทมากขึ้น
在过去“เหี้ย” 有着很强烈的贬义，因为这种意识深深根植于社会中，但当社会进步，这种想法也慢慢被淡化，而且巨蜥的数量也在变少，栖息地被人类侵扰，所以不像以前一样能轻易遇到，所以“เหี้ย”这个词的含义也更加丰富了。

เช่น “สวยเหี้ย ๆ” คำว่า เหี้ย ในที่นี้กลายเป็นคำขยายว่าผู้หญิงคนนี้สวยมาก, “ไอ้เหี้ย” เมื่อเพื่อนสนิทใช้กล่าวเป็นคำทักทายแสดงความสนิทสนม เหมือนกับการทักทายด้วยคำว่า “อีดอก” หรือคำสบถอย่าง “เชี่ยไรเนี่ย” ที่แผลงมาจาก “เหี้ยอะไรเนี่ย” อาจใช้เป็นคำสบถเชิงงุนงงสงสัย เทียบได้กับคำว่า “อิหยังวะ” แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับบริบท และน้ำเสียง
例如“สวยเหี้ย ๆ”中的“เหี้ย”就变成了一个修饰词，修饰这个女人的美貌，“ไอ้เหี้ย”被亲密的朋友用来打招呼表达关系的密切，就像是用“อีดอก”来打招呼一样，或者从“เหี้ยอะไรเ นี่ย”音变来的“เชี่ยไรเนี่ย”，或者是“อิหยังวะ”，这些词的含义全部要根据语境和语气而定。

แม้คำด่าว่า “เหี้ย” จะมามีปฐมเหตุมาจากพฤติกรรมของเหี้ย มาจากวิถีชีวิตของเหี้ย ผสานกับทัศนคติของคนที่มองรูปลักษณ์ของมันว่าน่าเกลียดน่ากลัว เหี้ยจึงถูกทำให้เป็นสัตว์อัปมงคล ทั้งที่มันก็ใช้ชีวิตของมันตามสภาพ วันดีคืนดีถูกเอามาใช้เป็นคำด่า มาใช้เป็นนิยามของสิ่งไม่ดีทั้งหลาย โถ่…น่าสงสารเหี้ยๆ
“เหี้ย”被当作骂人的词汇可能是因为巨蜥的一下习性和生活习惯，再加上人们认为它外形丑陋可怕，所以它才被当作一种不吉利的动物，但人家只是按照自己的习性生活，好端端就成了骂人的词，有这么多负面的含义。哎！真可怜！

 

你在泰国有没有和这位朋友打过照面呢？

 

声明：本文由沪江泰语编译整理，素材来自silpa-mag，未经允许不得转载。如有不妥，敬请指正。